Türkiye'de Çocuk Nüfusunun Değişen Yüzü: 2024 ADNKS Verileri

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre, 2024 yılı sonu itibarıyla Türkiye nüfusu 85 milyon 664 bin 944 kişiye ulaşırken, bu nüfusun 21 milyon 817 bin 61'ini çocuklar oluşturuyor. Çocuk nüfusunun cinsiyet dağılımı ise yüzde 51,3 erkek, yüzde 48,7 kız çocuklardan oluşuyor. Birleşmiş Milletler'in 0-17 yaş grubunu çocuk olarak tanımladığı düşünüldüğünde, çocuk nüfusunun toplam nüfusa oranı, 1970 yılında yüzde 48,5 iken, 1990'da yüzde 41,8'e, 2024 yılında ise yüzde 25,5'e gerilemiş durumda. Bu düşüş, Türkiye'de yaşanan demografik değişimin net bir göstergesi.

Geleceğe yönelik nüfus projeksiyonları, farklı senaryolar sunuyor. Mevcut demografik yapının devam edeceğini varsayan ana senaryoya göre, çocuk nüfus oranı 2030'da yüzde 22,1'e, 2040'ta yüzde 17,9'a, 2060'ta yüzde 16,9'a, 2080'de yüzde 15,2'ye ve 2100'de yüzde 14,5'e düşecek. Doğurganlıkta hızlı düşüşün süreceğini öngören düşük senaryoda ise bu oranlar daha da düşük olacak; 2030'da yüzde 22,0, 2040'ta yüzde 16,7, 2060'ta yüzde 13,9, 2080'de yüzde 11,1 ve 2100'de yüzde 9,9 olarak tahmin ediliyor. Aksine, doğurganlık artışını hedefleyen yüksek senaryoda ise çocuk nüfus oranı 2030'da yüzde 22,3, 2040'ta yüzde 18,9, 2060'ta yüzde 18,7, 2080'de yüzde 18,9 ve 2100'de yüzde 18,6 olacağı öngörülüyor.

Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülke ile kıyaslama yapıldığında, Türkiye'nin çocuk nüfus oranının AB ortalamasının (yüzde 17,8) üzerinde olduğu dikkat çekiyor. AB'de en yüksek oran İrlanda'da (yüzde 23,0), Fransa'da (yüzde 20,8) ve İsveç'te (yüzde 20,6) görülürken, en düşük oranlar ise Malta (yüzde 14,7), İtalya (yüzde 15,1) ve Portekiz'de (yüzde 15,7) gözlemleniyor. Türkiye'nin yüzde 25,5'lik oranı, AB ülkelerine göre daha yüksek bir seviyede bulunuyor.

İller Arasındaki Değişim

İller bazında incelendiğinde, 2024 yılında en yüksek çocuk nüfus oranı yüzde 43,8 ile Şanlıurfa'da görülürken, onu yüzde 39,8 ile Şırnak, yüzde 37,4 ile Ağrı, Mardin ve Muş takip ediyor. En düşük oran ise yüzde 16,4 ile Tunceli'nde, ardından yüzde 17,3 ile Edirne ve yüzde 18,0 ile Kırklareli geliyor. Bu veriler, ülke genelindeki gelişmişlik düzeyindeki farklılıkları ve buna bağlı olarak demografik yapıdaki farklılaşmaları yansıtıyor.

2023 yılında doÄŸan 958 bin 408 bebeÄŸin büyük çoÄŸunluÄŸunun (–,7) tekil olduÄŸu, hastanede doÄŸum oranının yüzde 97,5, aşılama oranının ise yüzde 98,8 olduÄŸu belirtiliyor. 15 yaşındaki bir çocuÄŸun ortalama yaÅŸam süresi 63,5 yıl (kızlarda 66,1, erkeklerde 60,9) olarak hesaplanırken, çocukların yüzde 94,5'inin saÄŸlık durumunun "çok iyi/iyi" olduÄŸu vurgulanıyor. En popüler erkek bebek isimleri Alparslan, GöktuÄŸ ve Yusuf; kız bebek isimleri ise Defne, Asel ve Zeynep olarak kayıtlara geçmiÅŸ.

2024 verilerine göre, 258 bin 515 çocuk babasını, 81 bin 373'ü annesini kaybetmiş. Koruyucu ailede 10 bin 430, kuruluş bakımında ise 15 bin 135 çocuk bulunuyor. Boşanma durumlarında velayet ise yüzde 74,4 oranında anneye, yüzde 25,6 oranında babaya verilmiş.

Son olarak, hane halklarının yüzde 9,2'sinin maddi yetersizlik nedeniyle çocuklarına yeni kıyafet alamadığı, yüzde 10'unun ise taze meyve ve sebze tüketemediği belirtiliyor. Bu veriler, çocukların refahı konusunda toplumsal politikaların önemini bir kez daha ortaya koyuyor.