Son yıllarda giderek önem kazanan "iyi yaş alma" veya "sağlıklı yaşlanma" kavramları genellikle sağlıklı beslenme ve düzenli egzersizle ilişkilendirilirken, kaliteli uyku bu iki faktörün tam ortasında, vazgeçilmez bir unsur olarak yer almaktadır.

İSTANBUL (İGFA) - Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi'nden Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, yeterli ve kaliteli uykunun sağlıklı yaşam için olmazsa olmazlardan biri olduğunu vurguluyor. Uyku sağlığı ve bozuklukları hakkında bilgi veren Uzm. Dr. Aydın, "Uyku, hem bağışıklık sisteminin düzgün çalışması hem de özellikle beyin ve sinir dokuları olmak üzere vücudun geri kalanında uyumlu ve düzenli bir fizyolojik ortam sağlanması için hayati bir ihtiyaçtır. Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) verilerine göre, insomnia yani uykusuzluk, toplumda en sık görülen uyku bozukluğudur. Bilimsel çalışmalar, yetişkinlerin üçte birinde uykusuzluk belirtilerinin görüldüğünü, yüzde 6 ila 10'unda ise 'uykusuzluk' tanısı konulacak kadar şiddetli belirtiler olduğunu göstermektedir." diyor.

TEDAVİ EDİLMEYEN UYKUSUZLUK CİDDİ HASTALIKLARA YOL AÇIYOR

Tedavi edilmeyen uyku bozukluklarının günlük hayatı giderek zorlaştırdığını belirten Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, "Uyku problemleri, sosyal hayatın etkilenmesi, sabah yorgunluğu, sabah baş ağrısı, dikkatin toplamada güçlük, unutkanlık, iş başarısızlığı, trafik kazalarında artış, kalp sorunları, hipertansiyon, sinirlilik, mide yanması, bazı reflü çeşitleri de dahil olmak üzere mide ve bağırsak hastalıkları, obezite, depresyon, cinsel isteksizlik, kan hastalıkları ve geceleri idrar sorunları gibi yaşam kalitesini olumsuz etkileyen birçok rahatsızlığa yol açabilir. Yeterli ve kaliteli uyku uyuyamayan kişilerde hayatı tehdit edebilecek düzeyde sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Bu açıdan uykusuzluğun tedavi edilmemesi, yetersiz ve kalitesiz uykuya yol açarak birçok komplikasyonun gelişmesine neden olur:" şeklinde açıklıyor.

• Obezite ile birlikte kalp-damar sağlığının bozulması
• Diyabet, yüksek tansiyon gibi kronik rahatsızlıklar
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması ve buna bağlı sık enfeksiyon hastalığı gelişmesi
• İnme gibi beyin-damar hastalıkları ile buna bağlı epilepsi gelişmesi
• Astım gibi bağışıklık sistemi ile alakalı akciğer problemleri
• Anksiyete, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar
• Konsantrasyon düşüklüğüne bağlı trafik kazası gibi günlük yaşamda hayatı tehdit edebilecek durumların gelişmesi
• Okul veya iş performansında ciddi düşüş ve buna bağlı sosyal sorunlar
• Hafızanın zayıflaması
• Cinsel fonksiyon bozuklukları

TEŞHİS İÇİN İLK ADIM: UYKU TESTİ (POLİSOMNOGRAFİ)

Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi'nden Nöroloji Uzmanı Dr. Meliha Aydın, "Polisomnografi (PSG) yani uyku testi, uyku ile ilgili hastalıkların tanısında sıklıkla başvurulan bir yöntemdir. Bu testte; hastanın gece uykusu sırasında beyin dalgaları, solunum düzeni, kas aktiviteleri, kanındaki oksijen düzeyi, göz hareketleri gibi yaşamsal faaliyetleri kayıt altına alınır. Ayrıca hastanın uyku esnasındaki görüntüsü de kaydedilerek ileriki değerlendirmeler için saklanır. Polisomnografi ile elde edilen tüm bu bilgiler ışığında hastada uyku apnesi tanısı olup olmadığına karar verilir. Uyku apnesi durumunda multidisipliner bir yaklaşım ile onun üzerine eğilmek faydalı olacaktır. Bu süreçte hastaya yaklaşım, sadece tedavi değil aynı zamanda önemli "yaşam tavsiyeleri" vermektir. İnsomnia rahatsızlığında kişiler yakınları tarafından desteklenmesi de son derece önemlidir. Hasta yakınlarının doğru ve yeterli düzeyde bilgilendirilmesi, hastaların günlük yaşam pratiğinde yaşadıkları sorunlar hakkında farkındalıklarının arttırılması da tedavi sürecinde önemli bir destek olacaktır. Hastaların uyku kalitesinin arttırılmasına yönelik tedbirlerde aile bireyleri aktif rol üstlenmeli, hastaların yeterli ve kaliteli uyku alabilmeleri için gerekli hassasiyeti göstermelidirler" diye açıklıyor.

PSİKİYATRİK HASTALIKLARIN SESSİZ ORTAĞI: UYKU BOZUKLUKLARI

Uyku bozuklukları ve psikiyatrik hastalıklar hakkında konuşan Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi'nden Psikiyatrist Uzm. Dr. Pelin Taş ise iyi bir ruh haline sahip olabilmek için sağlıklı bir uyku rutininin önemine dikkat çekiyor. Psikiyatrist Uzm. Dr. Pelin Taş; "Uyku bozuklukları psikiyatrik hastalıkların hem sonucu hem de sebebi olarak karşımıza çıkabiliyor. Ruhsal hastalığı olan bireylerin yaklaşık P-80'inde uyku sorunu bulunmakla birlikte, uyku sorunu olan hastaların da yaklaşık P'si psikiyatrik tanı almaktadır. Uyku sorunları birçok psikiyatrik hastalık için tanı ölçütlerinin bir parçasıdır. Depresyonda, anksiyete bozukluklarında, duygudurum bozukluklarında, bağımlılıklarda ve bilişsel bozukluklarda sıklıkla uyku bozuklukları görülebiliyor." diyor.

Psikiyatrist Uzm. Dr. Pelin Taş, psikiyatrik hastalıkların tedavisinde yalnızca ilaç ve terapi değil, uyku hijyeninin de düzeltilmesi gerektiğini öneriyor. Bu anlamda yapılması gerekenler ise:

• Her gün aynı saatte yatılmalı ve sabahları aynı saatte kalkılmalıdır. Eğer aynı saatte yatıp uykuya dalamıyorsanız bile sabah kalkış saatiniz mutlaka aynı olmalıdır.
• Uykunuz gelmeden yatağa girmemeli, yattıktan sonra yarım saatten daha fazla süre uyuyamaması halinde yataktan kalkıp loş ışıkta kitap okuma, sakin bir belgesel izleme veya dinlendirici bir enstrümental müzik dinleme gibi rahatlatan etkinliklerde bulunulmalı. Uyku geldiğinde ise yeniden yatağa dönülmelidir.
• Gündüz uyuklamalarından kaçınılmalıdır.
• Yatak odasının karanlık ve sessiz olması sağlanmalıdır.
• Yatak odası sadece uyumak ve cinsel yaşam için kullanılmalıdır.
• Haftada en az üç gün ortalama 30-40 dk düzenli egzersiz yapılmalıdır. Ancak yatma saatine yakın ağır egzersizler yapılmamalıdır.
• Yatağa girmeden bir saat önce elektronik cihazlardan uzaklaşılmalıdır.
• Yatma saatine 2 saat kala yemek yeme eylemi sonlandırılmalıdır.
• Akşam saatlerinde kafeinli gıdalardan (çay, kahve, çikolata, kola gibi), alkollü içeceklerden ve tütün kullanımından kaçınılmalıdır.